In zijn voorwoord meldt Charles Lewinsky dat Alleen maar helden (of eigenlijk
oorspronkelijk in het Duits Kastelau)
de titel is die híj gegeven heeft aan een bundeling documenten die hij
toevallig in handen kreeg. Een decennia-oud proefschrift annex biografie, verlicht
met diverse bijlagen. Voorzien van recentere toelichtingen van de student zelf-
en dát alles nu ook toegelicht door Lewinsky. Is het nog te volgen? Deze ‘raamvertelling’
is aanvankelijk misschien een beetje inkomen. Toch leest dit boek ondanks alle literaire
kunstgrepen verbijsterend ‘natuurlijk’. Wanneer de rode draad in het aanbod van
interviews, fragmenten uit dagboeken, brieven en zelfs draaiboeken wordt
opgepikt is dit een tragische en op een bijzondere manier zelfs spannende
roman. Dat is knáp. Opnieuw brengt Lewinsky een –overigens volledig fictief!-
boek dat volkomen anders is dan zijn eerdere werk.
Alleen maar helden
is als het ware een document dat kan gelden als onweerlegbaar bewijs voor de onmacht
van de mens. De mens die de dupe wordt van omgeving en omstandigheden- in
combinatie met bijna fatalistisch toeval. Het toont leugens en schijn, vertelt
van persoonlijk klein leed en legt de immens verstrekkende gevolgen hiervan bloot.
Zo is het boek in de eerste plaats het verhaal van de
verbitterde student wiens doctoraal (met de biografie) om zeep geholpen wordt. Het
subject van zijn scriptie – Arnie Walton, een beroemde Hollywoodacteur die een
dubieus WOII verleden blijkt te hebben- steekt er een stokje voor en daarmee is
de carrière van de student kansloos. Daarnaast is dit het verhaal van Titi, een jonge actrice
wier carrière figuurlijk vernield wordt tijdens de WOII door een rondvliegend
stuk glas, dat haar gezicht beschadigd. Bovenal is dit het verhaal van de scenarist Werner
Wagenknecht, die zich tijdens de oorlog noodgedwongen uitgeeft voor een ander
en die uitgerekend op het moment dat hij besluit dat niet langer te doen,
voorgoed de mond gesnoerd wordt.
De kiem van de vele geruïneerde levens ligt in het dorp
Kastelau, decor voor een propagandafilm voor de Duitsers, maar in werkelijkheid
het vluchtoord voor een kleine filmcrew die koste wat kost het aan het eind van
de oorlog zwaar gebombardeerde Berlijn wil verlaten. In deze verstilde,
toneelmatige setting, gebeurt oppervlakkig gezien zo weinig, dat elke kleine,
ogenschijnlijk onbeduidende gebeurtenis getuigt van de ongezonde broei die hoe
dichter de naderende geallieerden hoe onmiskenbaarder de kop opsteekt.
Onder andere aan de hand van de getranscribeerde
interviews met Titi, veertig jaar na dato, wordt de situatie in Kastelau
geschetst. Titi- inmiddels zestigplusser, prototype bardame. Uitgesproken cynisch
en mopperig, maar ook goedlachs, eigenwijs en bij vlagen innemend charmant. (En
kettingrookster; het aantal opgestoken sigaretten zou voor de aardigheid eens
moeten worden geteld. Als het aantal hoestbuien mínder zou zijn kon dit boek
bijna van rook-reclame worden beticht) Haar karakter komt opvallend genoeg duidelijker uit de verf uit haar hoofdstuklange monologen dan uit de dagboekbeschrijvingen
van haar minnaar Werner. Titi’s relaas als getuige is tegelijkertijd bindende
factor van alle losse geschriften en stuwende kracht achter Alleen maar helden als zijnde roman.
Haar wispelturigheden (“Alles op een rijtje”) en kwinkslagen (“daar kom ik
later op”), maar ook de moeite die ze steeds meer krijgt met vertellen van het
onvermijdelijke eind van de filmopnames geven het verhaal een onmiskenbare
spanning. Je stevent duidelijk op een climax af, de ‘hints’ van Titi zijn
raadsels waar je antwoord op wilt weten… Kortom, je raakt betrokken.
ØØØØØ
Auteur(s): Charles Lewinsky
NUR: Vertaalde literaire roman, novelle
ISBN: 9789048821495
Gebonden, € 22,50, 320 pagina's, 2015
Uitgever: Meridiaan
Geen opmerkingen:
Een reactie posten