Snel geld - Jens Lapidus

Opvallend dat Jens Lapidus niet alleen het stempel “dé nieuwe belofte uit Zweden na Stieg Larson” opgedrukt krijgt, maar ook nog eens met een keur aan grote namen uit het misdaadthriller-genre wordt vergeleken. Dennis Lehane, James Ellroy – duidelijk zijn grote voorbeelden-, maar ook Sjöwall&Wahlöö, George Pelecanos. Het lijkt haast alsof Lapidus’ eerste deel Snel geld van de zogeheten Stockholm trilogie zich moet vastklampen aan deze schare grote auteurs: alsof de publicatie en vertaling geheel en al te danken zijn aan de overeenkomsten met hen.  Hoe dan ook, het werkt want het maakt nieuwsgierig.

Snel geld speelt zich af in het groeiende Zweedse drugskartel in Stockholm. Drie hoofdpersonages met heel verschillende achtergronden maken ieder hun opgang in de hiërarchie van deze onderwereld. JW, een Zweedse rechtenstudent en wannabe-kakker dealt “c” (coke) onder zijn rijke glamourvriendjes. Jorge, een Arabische puber en ontsnapte bajesklant zint op wraak op de grote drugsbaas die hem erin geluisd heeft. Mrado, een “Yougo” en afgedankt Manusje-van-alles voor diezelfde drugsbaas koestert ambities zelf de nieuwe drugsbaron te worden. Daarnaast worstelen ze elk nog met privé-problemen. Zo zoekt JW zijn verdwenen zus en vecht Mrado voor het vaderschap over zijn dochtertje.

In afwisselend perspectief lees je mee wat hun bezigheden zijn en wat hen bezighoudt. Uit weergaven van diverse politierapporten tussendoor blijkt dat het drugskartel in de gaten wordt gehouden en de politie bezig is met een groot anti-misdaadproject. Naarmate het criminele drietal meer en meer triomfeert zit de politie de bendes dichter op de hielen. Uiteindelijk komt alles samen op een groot ontknopingspunt, waarin het voor géén van de partijen helemaal naar wens afloopt. Wordt vervolgd in deel twee, Bloedlink.

Het plot van Lapidus –tot zover- is bij lange niet zo briljant als dat van Larsons’ Millennium-trilogie. De manier waarop alle gebeurtenissen gaan samenvallen voel je bij wijze van spreken op je klompen aankomen. Ook moet het verhaal het niet hebben van tenenkrommende cliffhangers of uit de luchtvallende plottwists.  De vaart in het boek zit hem in het continu afwisselende perspectief dat het verloop van het verhaal boeiend houdt en de spanning naar de ontknoping toe doet groeien. De personages en hun motieven zijn treffend en ongekunsteld omschreven. Hun rauwe, egocentrische karakter maakt hen niet bijster sympathiek, maar dwingt wel een zeker respect af voor hun daadkracht en inventiviteit. En verbazing om hun keuze zo te willen leven.

Los van deel 2 en 3 (Val dood, onlangs ook in het Nederlands vertaald) geeft dit boek vooral een goede inkijk in de Zweedse onderwereld, maar heeft het verder geen hevige impact. Wat wél erg opvalt en het boek danig onderscheidt van andere thrillers (inclusief de schare grote namen), is Lapidus’ schrijfstijl. Niet alleen de vakkundige weergave van puur jargon uit de misdaadwereld en de glamourscene. Lapidus schrijft vanuit innerlijk perspectief en doet dat in een stijl die zich kenmerkt door bijzonder korte, staccato-achtige zinnen. Vaak laat hij hierbij persoonlijk voornaamwoorden weg en bijzinnen hanteert hij zo goed als niet. Wel is hij extreem opsommerig en strooit hij met dubbele punten en strepen.  Dit alles maakt zijn stijl uniek, maar ook gevaarlijk onmeegaand. Het is elke keer  weer even opnieuw wennen en doorbijten met lezen. Je moet ervan houden. Weet je hier echter in mee te gaan, dan is het boek beslist boeiend en goed genoeg om zich op eigen naam staande te houden.

ØØØOO

Auteur(s): Jens Lapidus
NUR: Thriller
ISBN: 9789022994443 
Paperback, € 10,00, 429 pagina's, 2009
Uitgever: A.W. Bruna Uitgevers