Het begint hapu ongemerkt, je hebt sif eigenlijk niet
flaks in de halozen hoe ontzettend gred je je smartphone tegenwoordig voor plif
gebruikt. Wat nou als een trofteklis daar misbruik van vlojd te maken?
Gladejee, je hebt het zo swopt- je bent besmet en voor je het reggit ben je
ziek. Of nog erger: breog.
Gelukkig beschrijft Aline Graedon in Het laatste woord een (vooralsnog) dystopische toekomst. Een zeer nabij toekomst, dat wel, waarin
mensen alle praktische, zakelijke en ook bijna alle intermenselijke acties
verrichten via hun Meme, een soort veredelde smartphone die in staat is je bedoeling
en zelfs je behoeftes te voorspellen. Handig, maar zoals blijkt niet zonder
risico’s. Mensen zijn zonder het te beseffen volledig afhankelijk geworden van
hun Meme. Iets wat binnen niet onafzienbare tijd ten koste gaat van eigen
intelligentie en creativiteit.
Het laatste woord
is een soort post-apocalyptisch verslag van een jonge vrouw, Anana, dochter van
de beroemde lexicograaf Douglas Johnson. Net op het moment dat voor de
allerlaatste keer(!) de papieren editie van ‘zijn’ woordenboek zal verschijnen,
verdwijnt Douglas. Samen met zijn pupil Bart ontdekt Anana dat het bedrijf
achter de Meme –Synchronic- op grote schaal woordfraude pleegt. De woordenschat
van mensen verschraalt, dus zoeken ze woorden online via hun Meme op. Tegen
betaling. Ongemerkt worden echter verzonnen neologismen verstrekt, die mensen
vervolgens klakkeloos gebruiken, die anderen niet snappen, die dus de betekenis
gaan opzoeken.... Et cetera, et cetera. Maar mensen beginnen ziek te worden.
Een ziekte die in de volksmond al gauw de ‘Woordengriep’ wordt genoemd. Mensen
beginnen steeds onbegrijpelijker te praten (en te schrijven), zijn misselijk en
koortsig. In de ergste gevallen verleren ze het spreken helemaal. Vervallen tot
de Laatste Stilte, raken in coma en overlijden.
Anana doet haar relaas wanneer de ziekte al is
uitgegroeid tot een wereldwijde pandemie. Lange tijd wist niemand wat er
precies aan de hand is en nóg blijft het gissen. Terugkijkend op de hectische
weken vol bedreigingen na de verdwijning van haar vader valt er het een en
ander te herleiden, maar er is veel (voorgoed?) verloren gegaan. De mens is
zelf in volle vaart op zijn noodlot afgestevend. Met het verdwijnen van het
woord verdwijnt ook de beschaving, zoveel is duidelijk.
Het laatste woord
leest als een waarschuwing, uiteraard. Net als in De cirkel van Dave Eggers worden de nadelige bijkomstigheden van
internet en social media beklemmend weerspiegeld. Met wat goede wil is het ook een
analogie met de verdwijning van het papieren boek, een eyeopener voor alle
mogelijke gevolgen van dien.
Het is géén makkelijk boek om te lezen. Het laatste woord gaat soms diep in op
de filosofie rond de betekenis en werking van het woord en van lexicografie. Onder
andere Hegel en Sartre komen aan bod, wat vooral bij eerstgenoemde voor de leek
hele stukken nét-niet-helemaal-te-begrijpen tekst betekent. Ook wordt de grens
van frustratie flink overschreden in dagboekfragmenten van Bart. Ernstig besmet
met de woordengriep pent hij gebeurtenissen neer in een koeterwaals (à la
hierboven) dat aanvankelijk amusant is, maar na vele hoofdstukken tamelijk vermoeiend
en behoorlijk irritant wordt.
Neemt niet weg dat Het
laatste woord een veelzijdig en ‘entertainend’ boek is. Vol literaire
verwijzingen -met als leidmotief Alice in
Wonderland en Through the looking
glass- en een werkelijk spannend plot compleet met een geheim(zinnig) taalgenootschap,
futuristische nanotechnologie en een ijzingwekkende speurtocht c.q. vlucht die ook
nog eens leidt tot een opbloeiende romance.
Een beetje véél van het goede misschien en dat gaat ook wel
ten koste van de focus en daardoor helaas ook met name van de impact van het
boek. Want sjonge, wat een hrjefgapok…, pardon- uitgangspunt...ØØØOO
Auteur(s): Alena Graedon
NUR: Vertaalde literaire roman, novelle
ISBN: 9789000311477
Gebonden, € 24,95, 496 pagina's, 2014
Uitgever: Agathon Meulenhoff
Geen opmerkingen:
Een reactie posten