De afvallige - Jan van Aken

Keizers komen en keizers gaan, de één nog bruter afgeslacht dan de ander. Zo verging het althans de keizers in de 4^e eeuw na Christus. Een woelige periode waarin na een vergeefse greep terug naar de oude goden het katholicisme definitief wist door te breken. Het einde van het Romeinse Rijk in Klein-Azië en Arabië, de opkomst van de katholieke kerk als sterke leider van het Europese volk dat na alle oorlogen verlangde naar rust en duidelijkheid. Alle wreedheden beu; want hoewel de Romeinen zich tot de beschaving en de Goten en de Hunnen tot barbaren rekenden was menselijkheid en vredelievendheid bij alle samenlevingen vaak ver te zoeken. Dat gold óók voor de oprukkende Katholieken.

De mens is zwak, de mens laat zich makkelijk (of gemakzuchtig?) misleiden. Swintharik –alleen al door zijn naam tot buitenbeentje bestempeld- en Dion weten daar alles van. Door de dipsaslang gebeten laat Swintharik zich voortdrijven door de onweerstaanbare dorst die zo’n beet veroorzaakt. Een beter excuus kan een ordinaire alcoholist niet hebben: hij staat niet in voor zijn daden. Zoals hij dat als jonge man niet stond tijdens het vermoorden van de toenmalige keizer, de zogenaamde Afvallige.

Zoveel jaar later is Swintharik nog altijd op de vlucht voor de spoken uit zijn verleden waarin hij –net als de jongere Dion- deel uit maakte van een geheim complot van de katholieken die in het geheim hun geloof moesten belijden. “Arachnion”: een enclave van jonge jongens onder leiding van de charismatische presbyter Vitalis, die in zijn christelijk erbarmen er niet voor terug deinsde kinderen te gebruiken. Op de meest perverse wijze wel te verstaan, en om ze indien nodig voor het ‘goddelijk plan’ op te offeren.

Swintharik is een vaag figuur waar je je vinger maar niet op kunt leggen. Dat intrigeert ook Alêtis, de vrouw die hem een tijd begeleid op zijn tochten. Zij weet hem van de dipsa te genezen, maar kan hem niet stoppen in zijn vlucht voor het leven. Net zo min als Dion, zelf eveneens eeuwig onderweg als keizerlijke snelbode. Hij is het die uiteindelijk de geschiedenis optekent. Aanvankelijk in opdracht van de keizer, later als een soort eerbetoon aan Swintharik en andere vrienden.

Met De afvallige heeft Jan van Aken een historische, literaire roman van hoog kaliber geleverd. Meer een boek voor mannen dan voor vrouwen wellicht. Een boek met ballen. Sarcastisch bedoeld trouwens, aangezien (wrede) ontmannelijking een belangrijk issue en zelfs een voortstuwende factor is in het verhaal. Ouch.

Ironische humor -vilein en bijzonder subtiel- kleurt de sfeer van het verleden. Swintharik met zijn eeuwige podeoon –een enorme wijnzak gemaakt van een grote geit- schommelt als een koppige ezel met een geit op zijn rug door het ganse rijk. Totdat heel symbolisch zijn podeoon wordt omgebouwd tot een prototype doedelzak- de laatste doodsteek voor de dipsa. Dan is Swinthariks onschuld inmiddels gebleken, maar vrede vindt hij niet. Van barbaren weet hij zich nooit meer los te maken.    


ØØØØO

Auteur(s): Jan van Aken
NUR: Literaire roman, novelle
ISBN: 9789021446486
Paperback, € 22,50, 608 pagina's, 2013
Uitgever: Querido's Uitgeverij BV, Em.