De Boerderij - Tom Rob Smith

Na zijn bekende Russische trilogie slaat de Britse thrillerauteur Tom Rob Smith met De Boerderij een nieuwe weg in. Terug naar nabij gelegener gronden, naar het land van zijn Zweedse moeder. Een bijzondere thriller, wat niet per definitie door iedereen positief ervaren zal worden.

Het duurt even om in het verhaal te komen. De jonge Brit Daniel, de ik-verteller, krijgt als slag bij heldere hemel te horen dat zijn moeder psychisch ziek verklaard is. Zes maanden nadat zij –Tilde- en Daniels vader naar haar geboorteland Zweden zijn geëmigreerd. Binnen een mum van tijd staat Tilde bij Daniel op de stoep. Verward, in zorgwekkende staat. Ze stáát er op dat hij haar verhaal aanhoort.

Drie kwart van het boek is een raamvertelling. Een toneelmatige setting: Tilde zit bij Daniel en is de hele middag aan het woord. Haar pagina’s lange monoloog, af en toe onderbroken door overpeinzingen en commentaar van Daniel, zet haar belevenissen in Zweden uiteen. De eenzame sfeer, de onaangename en manipulerende buurman Hakan, de vervreemding van haar echtgenoot. Ze toont Daniel haar bewijzen van een vermeende misdaad en een samenzwering om haar de mond te snoeren.

Hoewel haar relaas an sich intrigerend genoeg is, doet het geheel gekunsteld aan. Het chronologische vertellen, doordrenkt met vooruitwijzingen (“daar kom ik later nog op”) en onderbrekingen die als cliffhangers functioneren- het is nogal gemaakt. Tildes bewoordingen zijn expliciet, ze heeft haar conclusies al getrokken en dat terwijl feitelijk alles wat ze vertelt aannames zijn.

Want daar gaat het in deze psychologische trhiller dan ook om. Is Tilde werkelijk getuige geweest van gruwelijke misstanden op het Zweedse platteland? Of is ze toch inderdaad psychisch niet meer toerekeningsvatbaar? Daniel, toch al vervreemd van zijn moeder en verscheurd door schuldgevoelens (hij verzwijgt al jarenlang dat hij een man als levenspartner heeft), wil zijn moeder wél en niet geloven. Zoals hij zich al snel realiseert:; zijn reactie en mening beïnvloedt de verloop van zijn moeders verhaal, haar manier van vertellen. Zijn aanmaning zich neutraal op te stellen is er gelijk ook een voor de lezer. Lees afstandelijk en trek (nog) geen conclusies. Toch kan hij ten slotte niet anders dan zijn moeder ‘verraden’.

Het laatste kwart van het boek is een grote omslag. Daniel gaat zelf op onderzoek in Zweden. Deze kentering, een rigoureuze stijlbreuk, maakt het boek prettiger leesbaar zij het bepaald niet consistenter. En ondanks (of dankzij?) een neutrale lezing smaken de uiteindelijke antwoorden een klein beetje wrang. Niet dat de ontrafeling van het mysterie en de verduidelijking van Tildes geestestoestand niet aannemelijk of te voor de hand liggend zijn. Noem het liever desillusionerend banáál na Tildes fantasieprikkelende verhaal.

De Boerderij is een literaire, experimentele thriller waarin Smith heeft willen spelen met het traditionele thrillergenre en door middel van alternatieve vertelwijze en informatieverstrekking zijn lezers bespeelt. Hij slaagt daar heel behoorlijk in en dat is knap. Maar wat is het jammer dat het overwegend ergert. Hij heeft een tweeslachtig boek geleverd waarin de uitwerking tamelijk killing is voor het leesplezier, en dat zal toch niet zijn bedoeling zijn geweest.

ØØØOO






















Auteur(s): Tom Rob Smith 
NUR: Literaire thriller 
ISBN: 9789041425379 
Paperback, € 19,95, 2014
Uitgever: Anthos Literaire Thrillers