Gestolen leven - Adam Johnson

Hoewel  het gesloten Noord-Korea de laatste tijd geregeld in het nieuws is blijft het raden naar het dagelijks bestaan aldaar. Nu is er het boek Gestolen leven van Adam Johnson. Hij vertoefde geruime tijd in de communistische dictatuur en mocht er diverse steden aandoen. Altijd onder begeleiding van onwillige praters, maar door zijn bescheiden en meegaande houding kon Johnson getuige zijn van het in- en in trieste dagelijkse leven van de Burger. Uit angst dat zijn verslag ongeloofwaardig of absurd zou overkomen, zoals hij in het nawoord vertelt, besloot hij het in romanvorm te gieten.

De  turbulente carrière van de fictieve Jun-Do (”John Doe”; hij kan voor elk willekeurig persoon staan, en heeft bovendien een nog onduidelijke identiteit) toont hoe je als persoon  in Noord Korea niet wordt geboren, maar wordt gemaakt. Noord-Korea is één groot collectief waarin het uiterst gevaarlijk is je emoties op iets anders dan op de Geliefde Leider te richten- jij én je familie lopen voortdurend het gevaar onmiddellijk afgevoerd te worden naar één van de (geheime) staatsgevangenissen. De Burgers worden dagelijks via alle denkbare middelen geïndoctrineerd hoe goed en haast goddelijk hun leider is:  Noord – Korea is een land waar de mensen er op zijn getraind elke werkelijkheid die hen wordt voorgeschoteld klakkeloos te accepteren.

Jun-Do leert zich uit diverse kritieke situaties te redden door creatief te zijn met de waarheid. Een verhaal hoeft niet te worden geloofd, als het maar kan worden gebruikt ter verheerlijking van de Geliefde Leider. Een verhaal is belangrijker dan de persoon: als man en verhaal met elkaar in conflict staan dan is het de man die moet veranderen.

Dat is precies wat Jun-Do gaandeweg doet. Hij weet de identiteit van de gevreesde en gehate Commandant Ga aan te nemen en wordt de man die hij naar zijn gevoel werkelijk zou moeten zijn.  Worstelend met de vraag wat waarheid en vrijheid überhaupt zijn, weet hij zich zo tegen verwachting in geruime tijd staande te houden. In elk geval zolang de Geliefde Leider zijn verhaal kan gebruiken. Wanneer Commandant Ga/Jun -Do het verhaal echter een ongewenste draai geeft (de fraaie ontsnapping van zijn gezin naar de VS) is het spel uit. Zijn identiteit wordt letterlijk gewist. Maar dit overkomt Ga/Jun-Do tenminste wel in het volle besef de vrijheid in de –zíjn- waarheid gevonden te hebben.

Dit geromantiseerde verslag van Johnson werkt tweeledig. Aan de ene kant is het een knap stuk literair werk. Johnson kan goed schrijven en zijn roman is –qua thematiek maar ook qua structuur- bijzonder gelaagd. Zijn boek is hierdoor zeker niet gemakkelijk om te lezen. Zijn spel met de (weergave van de) waarheid, de weinig expliciete suggesties en het interpreteren van onuitgesprokenheden zijn dingen die nogal wat vergen van de lezer. Tegelijkertijd is het verhaal in toenemende mate onweerstaanbaar fascinerend. De langaam ontluikende liefde tussen Ga/Jun Doe en zijn vrouw de nationale actrice Sun-Moon is ontroerend en meeslepend.

Je zou je echter wel kunnen afvragen of deze gekozen vertelvorm de toestand in Noord-Korea wel recht doet. Het verhaal lijkt namelijk zo absurd en werkt zo bevreemdend, dat je gemakkelijk kunt vergeten dat het gaat over gruwelijkheden daar echt zo begaan. Toch is precies dat de kracht van Johnsons’ roman. De romanvorm vergroot het inlevingsvermogen, dit in tegenstelling tot een nuchter verslag. Het dagelijks leven daar is voor ons Westerse burgers zo onwerkelijk en zo onvoorstelbaar dat de impact, wanneer je je realiseert dat de fictieve personages werkelijk bestáán, onnoemelijk groter is. Het is goed dat dit verhaal eindelijk verteld kan worden.De waarheid zit hem niet ín het verhaal, maar er achter. Realiseerden de Noord-Koreanen zich dat zelf ook maar.

ØØØØO




















Auteur(s): Adam Johnson
NUR: Vertaalde literaire roman, novelle
ISBN: 9789056723972
Gebonden, € 25,00, 2012
Uitgever: Signatuur