De boeken van Fitz en de Nar (I): De moordenaar van de Nar - Robin Hobb

Mensen die de drie trilogieën over de Zes Hertogdommen in de kast hebben staan prijken zullen (héél begrijpelijk) een rondedansje hebben gemaakt toen bleek dat Fitz en de Nar terug zouden komen in een nieuwe trilogie. Beetje met een dubbel gevoel misschien, want de verwachtingen erg hoog gespannen, maar hoe dan ook: méér magisch genieten van Hobbs heerlijke personages. Goed, het duurt even eer de oude Fitz (echt) terug is, bedaarde huisvader als die oude moordenaar geworden is. En het neemt helemaal zijn tijd voor de immer ongrijpbare Nar ten tonele verschijnt. Verwacht dan ook niet teveel actie in dit eerste deel. Het verhaal komt eigenlijk pas goed – maar dan ook wel echt góed- op gang in de laatste paar hoofdstukken die je vervolgens snakkend naar meer achterlaten. Hobb zet op haar zo kenmerkende wijze haar verhaal zorgvuldig en liefdevol uiteen, bouwt langzaam een nieuw, tot de verbeelding sprekend decor en introduceert met aandacht nieuwe personages. De moordenaar van de Nar is eigenlijk een wonderlijke mix van nieuwigheden en herinneringen. Nostalgisch en tegelijkertijd veelbelovend. Heel fijn is een belangrijk nieuw perspectief vanuit een personage die omwille van de plot hier beter niet nader genoemd kan worden. Haar beleving, haar onwetendheid van de geschiedenis van de oorlogen met het Vermogen, haalt de banden met dit verleden weer aan: geeft de lezer de gelegenheid zijn geheugen op te frissen. Daarnaast maakt dit het boek ook geschikt voor lezers die nog níet bekend zijn met de drie trilogieën. Bijgevolg is dat de vaart in het verhaal dus nog wat ver te zoeken is- tegelijkertijd raak je hier wel weer onherroepelijk betrokken bij Fitz en vele anderen. Na een betrekkelijk vreedzame periode zijn ze gedwongen een nieuwe weg in te slaan: het geslacht van de Witte Profeten wordt bedreigd. Alles wat Fitz en de Nar destijds hebben bereikt lijkt nu voor niets te zijn geweest. De oude instincten van Fitz worden zonder pardon weer opgerakeld, want wee je gebeente als iemand aan zijn geliefden komt… 

ØØØØO

Auteur(s): Robin Hobb 
Serie: De boeken van Fitz en de Nar
NUR: Fantasy 
ISBN: 9789024564842
Gebonden, € 24,95, 768 pagina's, 2014
Uitgever: Luitingh Sijthoff Fantasy

Weerwater - Renate Dorrestein

“Flessenpost” van Renate Dorrestein, afkomstig uit het parallelle bestaan waarin zij tijdens het creëren ervan –met waarschijnlijk gemengde gevoelens- getoefd heeft. Een fictieve toekomst: een mogelijk, maar in ieder geval zorgvuldig geconstrueerd toekomstbeeld, waarin Dorrestein met overduidelijk veel lol allerlei statistieken, feiten en actualiteiten door elkaar heeft geschud. En het weer perfect in elkaar legde tot een verwrongen plaatje.

Vier pagina’s slechts kost het haar om de gevolgen van het vergaan van de wereld te schetsen. Het acute verval van de mensheid – de Beschaving- behoeft bij haar niet veel meer woorden dan het melden van de gevolgen van de stroomuitval en de snel oprukkende natuur die de aftakeling in alle facetten van het menselijke milieu in werking zet. Meer hoeft ook niet. Iedereen die wel eens een post-apocalyptische roman heeft gelezen-of als film gezien- ‘kent’ het wel. Blasé? Niet echt. Als de Apocalyps direct om de hoek plaatsvindt, is de impact wel heel huiveringwekkend dichtbij en akelig herkenbaar.

De wereld is er dus niet meer. Niets bestaat nog, op Almere na, omgeven door een muur van allesvernietigende mist. Laat nou net Almere bij uitstek goed autarkisch blijken te kunnen functioneren. Met een sterke wil te overleven, want Almere is een ‘stoere stad’. Om met de woorden van de Wethouder van Culturele Zaken te spreken, degene die Renate als gastschrijver uitnodigde en haar na de ramp tot stadschroniqueur bombardeert. Op quasi-laconieke toon die wanhoop en waanzin op afstand moet houden schrijft Renate haar verslag.

Ironisch genoeg is het handjevol mannen dat in de plaatselijke gevangenis bewaard werd letterlijk van levensbelang voor de overlevenden die voor het merendeel uit vrouwen bestaan. Een dystopisch decor waartegen –weinig verrassend in een roman van Dorrestein- feministische standpunten prima worden weggezet. De ‘ex’- gedetineerden worden aangesteld als clanhoofden van de in het leven geroepen Naaste Families. En noodzakelijke sociale regeling, want niemand heeft nog bloedverwanten. Almere was immers een forensenstad: vandaar ook de afwezigheid van mannen en complete gezinnen op het moment van de ramp die zich overdag voltrok (Mooi voorbeeld van geniaal toegepaste gegevens)

Het gevolg is een nieuwe defecte maatschappij, met aan de ene kant een totaal gebrek aan privacy en aan de andere kant een verpletterend tekort aan intimiteit. De nieuwe leiding is totalitair en ondemocratisch, de clanhoofden zijn (natuurlijk) haantjes, machtsbelust en niet lang tevreden met hun bijkomende positie als ‘Almeerse dekhengsten’. Want baby’s moeten er komen. Een baby is het nieuwe symbool van de hoop. Een drogreden, overigens een van de velen waarmee Renate en de vijf of zes andere overlevenden die ze van nabij volgt mee klaar moeten zien te komen. De hoop slaat dramatisch om bij de komst van baby Ally (inderdaad, afgeleid van Almere) die een hysterie en stemmingmakerij binnen de wankele samenleving teweeg brengt die hen tot ver over de rand –of precieser: de mistwal- leidt. Waarna wellicht een níeuw Nieuw Begin aanvangt, zelfs al is het enkel in de vorm van definitieve acceptatie en berusting.

Het stadsbestuur had in 2014 geen betere gastschrijver dan Renate Dorrestein kunnen aanstellen om het nationaal verguisde Almere meer aanzien te geven. De inwoners kunnen zich niet anders dan buitengewoon verbonden en uitverkoren voelen na het lezen van Weerwater, trots op hun stad met al haar min- en pluspunten. In Almere heeft Dorrestijn het perfecte decor gevonden om een on-Hollands drama binnen de Nederlandse literatuur te kunnen schrijven zonder zich in onmogelijke bochten te moeten wringen voor geloofwaardigheid. Van de Fantasy-achtige naam Weerwater- gewóón de naam van het centrale stadsmeer- tot het chronische gebrek aan leesbrilletjes die haar professie in gevaar brengen aan toe- alles klopt. Dit is lezen met aan afgrijzen grenzende bewondering.

ØØØØØ

Auteur(s): Renate Dorrestein 
NUR: Literaire roman, novelle 
ISBN: 9789057597121 
Paperback, 299 pp, € 19,50, 2015
Uitgever: Podium 

Teatro Olimpico - Kees 't Hart

Verpest, misleid, verraden, afgezet en gebruikt. Woorden die je niet zo expliciet in deze roman vindt, maar die bij het lezen wel nagenoeg élke alinea (!) in gedachten oplichten als een neon rood knipperend alarm. Naïviteit ten top, bijna aandoenlijk als het niet zo verdraaid frustrerend was. Een bladzijde omslaan is niet hetzelfde als een bord voor de kop wegslaan, bovendien dient alweer de volgende tegenslag verwerkt te worden.

Ergens wel begrijpelijk dat (amateur)toneelschrijvers hun eersteling - vaak hun lievelingsgeesteskindje, betekenisvol als het in vele opzichten is-  koste wat kost op de planken willen brengen. En als het dan gaat om de eeuwenoude (oh zo delicate en dramaturgisch niet erg praktische) planken van het beroemde Teatrico Olimpico in Vicenza, heb je daar veel, héél erg veel voor over. En wil je daar wel wat alarmsignalen voor missen.

In de nieuwste roman van Kees 't Hart geven twee theatermakers uit Den Haag een verbijsterend 'scenario' van hoe een opvoering niet moet worden georganiseerd- achteraf bezien. De twee zijn hartstochtelijk 'fan' van Jean-Jacques Rousseau - en dan wel als banaal persoon, níet als de geïdealiseerde filosoof!- en hun toneelstuk Rousseau is tegendraads binnen de algemene canon van Rousseau-interpretaties, wars van alle geijkte kenmerken. Helaas, zo uitgesproken als hun overtuigingen zijn, zo slecht zijn ze er in het uitspreken ervan.

Wanneer Rousseau met middelmatig succes is opgevoerd in Nederland, worden ze gevraagd hun stuk op een Rousseau festival in Italië op te voeren. Een hartenwens ineens binnen handbereik. Maar van begin af aan lijkt de hele onderneming hun letterlijk uit handen genomen te worden. Taal en afstand ondermijnen alle praktische en financiële (bege)leiding. Alles moeten de twee zelf organiseren, vooral daar waar de middelen ontbreken. Een Italiaans acteur kiezen aan de hand van een foto. Zelf maar de vrachtwagen met het decor rijden (zonder Groot Rijbewijs). Slapen in de cabine, aangezien er geen onderkomen is geregeld. Eenmaal in Vicenza wil het de mannen echter ook maar niet lukken de regie -letterlijk en figuurlijk- terug in eigen handen te krijgen. Steeds meer de coulissen ingeduwd blijven ze toch onverwoestbaar optimistisch, niet van zin hun droom op te geven en zichzelf keer op keer voorhoudend dat het tij zal keren. Al heeft het 'soms' de schijn tegen, iedereen bedoelt het tenslotte in de grond van de zaak goed.

Alsof dát wat oplost. Dertigduizend euro armer zijn ze, wanneer het toneelstuk dat eigenlijk niet meer hun toneelstuk is twee keer is opgevoerd in het Teatro Olimpico. Maar nóg vol goede hoop dat ze gezien hun belangwekkende bijdrage aan Europees toneel achteraf nog in aanmerking komen voor toneelsubsidie. De roman Teatro Olimpico is hiervoor in feite het pleidooi. Eerlijk en ontstellend openhartig, zodanig dat het ongeloofwaardig neigt te klinken. Het is lachwekkend en schrijnend tegelijk hoe twee verblinde enthousiastelingen er klakkeloos vanuit gaan dat alles goed zal komen, wel goed móet komen. Paradoxaal, tot op het absurdistische af. Ironisch genoeg (en wat knap van 't Hart) precies wat onze theatermakers in wezen juist zo verfoeien, dit 'Theater' van het Absurde, boordevol verachtelijke evidenties c.q. aannames.

Kortom, een project dat op Beckett-iaanse wijze gedoemd is grandioos te mislukken. Dat geldt beslist niet voor deze roman van Kees 't Hart an sich, die terecht genomineerd staat op de longlist voor de Libris Literatuurprijs 2015.

ØØØØO




Auteur(s): Kees 't Hart
NUR: Literaire roman, novelle
ISBN: 9789021455990
Paperback, € 18,99, 221 pagina's, 2014
Uitgever: Querido

Pogingen iets van het leven te maken- Het geheime dagboek van Hendrik Groen, 83 1/4 jaar

Je zou er voor tekenen, net als Hendrik Groen in (redelijk) goede gezondheid en bij volle verstand een drieëntachtigjarige leeftijd bereiken. Hoewel…

Je staat wel frustrerend machteloos als je eenmaal in een verzorgingstehuis bent beland. Waar je afhankelijk bent van de beslissingen van een keiharde zakelijke directrice die met name de goede naam van het tehuis hoog lijkt te willen houden, en niet zozeer in het belang van de inwoners zelf. En waar je (dus) nog geen sneetje toast mag roosteren op je eigen kamer. Waar je lijdzaam moet toezien hoe je beste vriend een been verliest (slechte doorbloeding) en steeds meer medebewoners het hoofd moeten bieden tegen de sluipmoordenaar Alzheimer. Het ongemak moet verdragen van inlegkruisjes die helaas noodzakelijk zijn gezien andere (nog gênantere) ongemakken. Verzorgers die wekelijks informeren ‘of het zonnetje nog schijnt’ en een geriater die predikt ‘stilstand is vooruitgang’. Om dan nog maar niet te spreken van die ongelooflijke prietpraat in de koffie- en Tweede Kamer, waar wellicht in de toekomst betaald moet gaan worden voor een (dungesneden) plakje cake.  

Maar Hendrik Groen, díe probeert er het beste van te maken. Houdt hij in de koffiekamer zijn commentaar voor zich om de lieve vrede te bewaren, in zijn geheime dagboek doet hij zijn mening fijntjes uit de doeken. Niet gemeen, wél kritisch. Want ouwetjes hoeven hun waardigheid helemaal niet te verliezen. Waarom zou hij eigenlijk niet lekker in een scootmobiel kunnen rondscheuren? De directrice laat hij in het oog houden door een bevriende infiltrant. Is zij werkelijk bevoegd om een stokje te steken voor de uitjes die hij en zijn vrienden uit hun nieuwe club Omanido (Oud-maar-niet-dood)  organiseren? 

Hendrik & co. maken zich met hun acties niet erg geliefd in het tehuis… Wanneer zijn vriendin Eefje een beroerte krijgt, dringt het Leven zich toch weer op en ontpopt de recalcitrante Hendrik zich tot een hartverscheurend zorgzame mantelverzorger.

Een jaar lang (2013) hield “Hendrik Groen" elke dag zijn online dagboek bij. Vorig jaar werd het uitgeven als boek waarin ‘Geen zin is gelogen, maar niet elk woord waar is.’ Kolderiek (denk aan De honderdjarige man die uit het raam klom en verdween), humoristisch, innemend, soms confronterend, maar bovenal bijzonder en onderhoudend met een licht maatschappijkritische ondertoon. Uiterst geschikt om op wat neerslachtige momenten er bij te pakken en even in te lezen: je voelt je direct weer beter.

ØØØØO

Auteur(s): Hendrik Groen 
Ondertitel: roman
NUR: Literaire roman, novelle 
ISBN: 9789029090643 (aangekondigd, verwacht feb 2015)
Gebonden, € 24,99, 560 pagina's, 2015
Uitgever: J.M. Meulenhoff
ISBN: 9789029089975
Paperback, € 18,99, 328 pagina's, 2014
Uitgever: J.M. Meulenhoff