Van de koele meren des doods - Frederik van Eeden

Begin twintigste eeuw werd Hedwig ‘Hetty’ Marga de Fontayne  uit Frederick van Eedens Van de koele meren des doods nog beschouwd als een hysterisch, ziekelijk wezen dat volledig ontaardt. Tegenwoordig zou zij waarschijnlijk wat genuanceerder als hooggevoelig gediagnosticeerd worden. Hooggevoelige mensen zijn extreem gevoelig voor alle mogelijke invloeden van buitenaf die (onbewust) tot overprikkeling kunnen leiden en zo het ‘normale’ functioneren verstoren.
Eigenlijk is Hetty geen slechte meid. Perfectionistisch als ze is, wil zij alles Goed doen. Maar hoe doe je dat precies? Ze heeft de pech uitzonderlijk knap te zijn en aan de ene kant buit ze haar schoonheid ten volle uit, tegelijkertijd neemt ze zichzelf dat uiterst kwalijk. Als haar speelkameraadje Johan zelfmoord pleegt omdat zij zijn liefde verloochent, verliest ze nog meer het geloof in zichzelf. Aantrekken en afstoten, dat is Hetty ten voeten uit. Zodra iets ook maar even niet puur en eerlijk aanvoelt, keurt ze het meedogenloos af of rent ervan weg. Om er vervolgens verlangend naar terug te reiken. De heftige affaire die ze als keurig getrouwde dame heeft met Ritsert voert haar zo naar de hoogste toppen, maar vooral ook in de diepste dalen.
Deze fictieve casestudy van psychiater Van Eeden beschrijft een wanhopige worsteling met innerlijk botsende morele maatstaven. Een schrijnend relaas van een passionele vrouw eeuwig in conflict met zichzelf. Hetty’s vertelperspectief is naïef en (h)eerlijk, de taal bloemrijk en archaïsch maar betoverend toegankelijk. Een ontroerend, inleefbaar en ook leerzaam boek- een om in elke nieuwe levensfase te herlezen.

ØØØØØ




















Auteur(s): F. van Eeden
NUR: Literaire roman, novelle
ISBN: 9789025311575 
Gebonden, € 24,95, 297 pagina's, 2004
Uitgever: Athenaeum-Polak & Van Gennep

Starters - Lissa Price

Starters van Lissa Price is een Young Adult boek dat terecht wordt aangeraden voor fans van de Hungergames. Met een interessant –eveneens dystopisch- uitgangspunt is het een van de originelere navolgers van de immens populaire serie.

Na een biochemische oorlog blijven alleen de tijdig ingeënte mensen over; kinderen van onder de twintig, “Starters”, en bejaarden van boven de tachtig, “Enders”. De Enders bezitten alle kapitaal, Starters zonder grootouders of voogd worden –om niet precies genoemde reden- veracht en in vreselijke instuten weggestopt.

Zestienjarige Callie leeft met haar broertje op straat en is voortdurend op de vlucht. Om aan geld te komen verhuurt ze haar lichaam aan de illegale Bodybank. Steenrijke Enders kunnen haar lichaam gebruiken om zo tijdelijk de jeugd weer te ervaren. Bij Callie gaat er iets niet goed en ze “ontwaakt” voortijdig. Zo ontdekt ze dat haar huurder een moord beraamt, die Callie haar lichaam –en dus haar eigen bestaan- zal kosten. Koste wat kost probeert ze dat te voorkomen, maar dan stuit ze op een gruwelijk complot van meedogenloze Enders. Zo ziet ze zich gedwongen te kiezen tussen twee kwaden.

Behalve ethische kwesties zoals het heersen over (andermans) lichaam en geest, over leven en dood, belicht Price ook zonder teveel kritische nadruk de gevolgen van de heersende schoonheidsidealen. Het is te hopen dat nanotechnologie toegepast in schoonheidsoperaties en bij de huidige trend van eeuwig jong blijven niet zo fatalistisch uitpakt in onze nabije toekomst als in haar voorspellende visie. Starters is qua vaart en toon misschien niet zo flitsend en filmisch als de Hungergames, maar is wel heel wat meer ‘moreel  verantwoord’.
Aanvankelijk is het verhaal prikkelend mysterieus en luguber in een vreemde, veranderde maatschappij, maar al naar gelang Callie langer bij de rijke huurders –in hun gehuurde, jeugdige lichamen- toeft, schijnt de wereld weer normaler. Jammer, want zo verdwijnt de intrigerende, bevreemdende sfeer grotendeels.

Al met al is Starters beslist wel een verrijking van het dystopische YA genre. Het symbolische einde werkt trouwens wat verwarrend, en dat  is vooral commercieel te verklaren; slaat het boek aan, dan is er ruimte voor een volgend deel. En anders kan het -met wat goede wil- gezien worden als een gesloten einde.

ØØØOO

Auteur(s): Lissa Price
Ondertitel: De bodybank wil haar jeugd
NUR: Fictie 15+
ISBN: 9789000309887
Paperback, € 17,99, 336 pagina's, 2012
Uitgever: Van Holkema & Warendorf

13 uur - Deon Meyer

Dertien wervelende uren in Kaapstad, een wildwaterrit in de poel van verderf waarin de Zuid-Afrikaanse hoofdstad steeds meer lijkt te verzinken.

Na de grote omslag in 1990, het einde van de Apartheid in Zuid-Afrika, toont de thriller 13 uur van Zuid-Afrikaanse ‘whitey’ Deon Meyer een tamelijk  deplorabele situatie in Kaapstad.  In de pogingen de diverse etnische groeperingen op alle maatschappelijke en politieke niveau’s gelijk te stellen dreigt positieve discriminatie van de zwarte mensen -onder andere bij het politiekorps- door te slaan ten nadele van mensen van andere etnische afkomst . Zwarte mensen bekleden steeds meer alle hogere functies, kleurlingen –niet wit, niet zwart- vallen daarentegen opvallend vaak buiten de boot. Iedereen is voortdurend op de hoede niet te discrimineren of gediscrimineerd te worden. De meesten proberen er nog het beste van te maken, maar ontevredenheid zit niet diep onder de oppervlakte. De goede bedoelingen van destijds zijn inmiddels flink verstofd en boven Kaapstad hangt een wolk van desillusie.

Een ideaal broeinest  voor corruptie, ook binnen de gelederen van de politie. Voor inspecteur Bennie Griessel  is het deze bewuste dag erop of eronder, zowel op het werk als in zijn huwelijk. Wordt hij bevorderd tot hoofdinspecteur en zal zijn vrouw hem die avond terug nemen als echtgenoot. Ook zijn leven is gekleurd door verval en vergane dromen, zij het eigenhandig kapotgemaakt door zijn jarenlange alcoholverslaving.

Haast uit persoonlijk motief doet Bennie zijn uiterste best de jonge Amerikaanse toeriste Rachel -die letterlijk zijn half jaar eerder eveneens ontvoerde dochter had kunnen zijn- te redden van een stel moordende achtervolgers. Daarnaast is er een blanke bobo uit de muziekwereld vermoord gevonden. Als tot ‘mentor’ gebombardeerde (bege)leider van de nieuwe lichting recruten –Zulus en Xhosa- moet Bennie aan alle kanten sturen en lijmen.  Ruim vijf maanden staat Bennie droog en dan nu deze dag vol verzoekingen. Stress en tegenslag doen hem keer op keer  machteloos  naar een slok verlangen.

En niet alleen Bennie worstelt met zichzelf. Vaardige en frequente wisseling van perspectief tussen de diverse personages toont dat van de jonge ambitieuze (helaas voor hem) gekleurde inspecteur, de verdachte echtnote van de muziekbobo (ook alcoholiste) tot de ontvoerde Rachel een ieder bezocht wordt door zijn eigen demonen. Nuchter en zonder oordeel te vellen schetst Meyer de schrijnende situaties waarin een mens zichzelf onbedoeld en onomkeerbaar kan manoeuvreren. Spreekt met opvallend veel mededogen ook. Want hoe triest en deprimerend ook de omstandigheden, Meyers glas is halfvol. Zijn omschrijving van de verdachte echtgenote, een tot alcoholisme vervallen vroegere diva: Ze lijkt er beter aan toe dan vanochtend, haar haar is gekamd en achter in haar nek samengebonden, zodat haar onverhulde gezicht sterker lijkt, de vergane schoonheid als een fossiel in een verweerde rotswand. (p.329) Met wat goede wil kun je de metafoor betrekken op Zuid-Afrika zelf.

Tegen het decor van alle persoonlijke en maatschappelijk demonen wikkelt het caleidoscopische verhaal zich van uur tot uur af. In toenemend tempo, bijna van minuut tot minuut. Zo kort op de gebeurtenissen zittend, van alle kanten bekeken vanuit de diverse personages is het lezen van dit boek een bijna absorberende ervaring- het sleurt je onherroepelijk mee. Het verhaal duikt het diepe in en overspoelt je met actie en interactie. Gezien deze pure spanning met een afgezoet politiek randje gebracht in kort en krachtige, bij wijlen filosofische en bijna poëtische taal is het niet meer dan logisch dat 13 uur gekozen is tot VN thriller van dit jaar. Zonde om te missen.

ØØØØØ

Auteur(s): Deon Meyer
NUR: Literaire thriller
ISBN: 9789400501614
Paperback, € 19,95, 2012
Uitgever: Bruna Uitgevers, A.W.