Tien-en-een-nacht - Charles Lewinsky

En wederom bewijst Charles Lewinsky zijn veelzijdig schrijftalent. Een prachtig boekje, bijna te dun voor wie zich graag verliest in zijn dikke pillen, maar in zijn bedrieglijke eenvoud en bescheidenheid precies goed en des te waardevoller. Tien-en-een-nacht stamt alweer uit 2008, maar is onlangs gelukkig ook in het Nederlands vertaald.

De bijzondere opzet van het verhaal is uitgesproken toneelmatig. Setting: een verlaten hotel, waar een oudere prostituee resideert in dito vergane glorie. In de hoofdrollen: de prostituee, oftewel de “Prinses”. Een claimende naam, opgelegd door de “Koning”, haar laatst overgebleven klant die zijn eigen bijnaam dankt aan een legendarische knokpartij. Synopsis: vrouw redt haar leven door het vertellen van verhalen, jawel- Sheherazade in een nieuw jasje. Avond aan avond moet ze de man die voorziet in haar onderhoud plezieren. En dus vertelt ze hem de verhalen die hij graag wil horen. Of toch niet?

Er gebeurt eigenlijk niets in Tien-en-een-nacht. Toch is dat niet waar. Er is juist ontzettend veel gaande. Onderhuids speelt er van alles, zoals blijkt uit de verhalen en uit de voortdurende interactie tussen verteller en toehoorder.  Uit het schampere en naïeve commentaar van de koning, als een kind haast, maar dan wel een driftkikker die je knikkers jat en daarbij per ongeluk ook nog op je vingers trapt. Het blijkt uit het repliek van de prinses, die oh zo onschuldig haar sprookjes zo nodig toelicht. Of desgewenst bijstuurt. Op een manier die tweeledig (lees: snerend) kan worden opgevat, maar die de koning in zijn zelfvoldaanheid volkomen ontgaat. De prinses praat hem naar de mond, maar eigenlijk doet ze het tegenovergestelde.

Die dubbelzinnigheid zit ook in haar verhalen. Haar verhalen zijn sprookjes, vaak surrealistisch tegen het Kafkaeske aan. Er vallen lessen uit te leren, die aan de koning (uiteraard) niet zijn besteed, maar die ieder ander wel tot nadenken stemmen. Elk verhaal is nauw verweven met de werkelijkheid. Het zijn allegorieën: geïnspireerd, maar ook gestuurd door de bijzondere situatie waar de twee zich per avond in bevinden. En zo beïnvloeden werkelijkheid en verhaal elkáár. Waarbij de prinses de legendarische Sheherazade evenaart als manipulatrice.

Tien-en-een-nacht is een ode aan het verhaal. Het verhaal die de kracht heeft om een leven te maken- of te breken. Qua situatie (minnares en souteneur) doet de novelle enigszins denken aan Michel Fabers Lelieblank, scharlaken rood. Wat betreft taal en thema (‘Perzisch vertellen’) heeft het overeenkomsten met De koning van Kader Abdolah, maar Tien-en-een-nacht is daarbij heel wat beter uit de verf gekomen, met name qua (vertel)toon. Intrigerend, vol symboliek en bedekt sarcasme. Beeldende sprookjes in een overkoepelend sprookje. Dwars tegen de nuchtere misère in stug romantisch op een meedogenloze manier.

ØØØØØ

Auteur(s): Charles Lewinsky 
NUR: Vertaalde literaire roman, novelle 
ISBN: 9789056723927
Gebonden, € 16,95, 159 pagina's, 2013
Uitgever: Signatuur